Thực hiện sự chỉ đạo của UBMT TQVN xã Tam Nghĩa, Ban TTND kiêm GSĐTCĐ đã xây dựng chương trình hoạt động hằng quý, năm, đồng thời phối hợp với các ban ngành, đoàn thể và nhân dân hợp tác trong hoạt động giám sát. Ban TTND đã được HĐND, UBND và UBMTTQVN xã cung cấp các Nghị quyết các kỳ họp HĐND xã, chương trình công tác định kỳ 6 tháng, năm của UBMTTQVN, báo cáo tình hình kinh tế xã hội 6 tháng, năm của UBND xã, các văn bản về dự toán, thiết kế xây dựng các công trình ở xã, các văn bản áp giá đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư, khai thác quỹ đất; quy chế dân chủ ở xã... Ngoài ra Ban TTND được mời tham dự các cuộc họp, hội nghị HĐND, UBND, UBMTTQVN định kỳ 6 tháng, một năm và bất thường, các cuộc hội nghị ở thôn; hội nghị đóng góp ý kiến và lấy phiếu tín nhiệm Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, UBND nhiệm kỳ (2004-2009). Tham gia công tác giải toả đền bù, giải phóng mặt bằng; tham gia các cuộc họp đấu thầu, nghiệm thu xây dựng các công trình như trường học, đường giao thông nông thôn, nhà văn hoá thôn, trung tâm văn hoá; tham gia các cuộc hoà giải và giải quyết khiếu nại ở thôn, xã. Bên cạnh đó, Ban TTND xã được nhân dân cung cấp nhiều nguồn tin có giá trị giúp Ban TTND kiến nghị kịp thời cho UBND trên các lĩnh vực như: công tác áp giá đền bù, giải phóng mặt bằng tái định cư cụm công nghiệp tiểu thủ công nghiệp Nam Chu Lai; lấn chiếm đất xây dựng nhà trái phép; tranh chấp đất và cây lâm nghiệp giữa Sư đoàn 315 với một số hộ thôn Định Phước; các công ty khai thác khoáng sản gây ô nhiễm môi trường  như khai thác đá ảnh hưởng tiếng nổ, bụi, nguồn nước sản xuất; khai thác quặng Titan làm ngăn dòng chảy, ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt và sản xuất của nhân dân.

Trong phạm vi hoạt động, ban TTND đã giám sát việc thực hiện chủ trương chính sách pháp luật, Nghị quyết của HĐND, Quyết định của UBND xã.Ban Thanh tra nhân dân xã đã giám sát việc xây dựng Trạm Y tế xã, xây dựng Trường Mẫu giáo Hoa Phượng đỏ đạt chuẩn Quốc gia, xây dựng Trung tâm văn hoá xã, Nhà sinh hoạt văn hoá thôn, bê tông hoá giao thông nông thôn, chế độ người có công, cấp gạo cho hộ khó khăn trong dịp Tết; giám sát áp giá đền bù, tái định cư, xây dựng đường và cống thoát nước khu tái định cư, giám sát việc đền bù hư hại nhà cửa do nổ mìn của công ty Quốc tế đá Thái Bình đối với 121 hộ dân thôn Hoà Vân, việc giải quyết ô nhiễm môi trường của Trạm trộn bê tông nhựa Đài Loan, khai thác Titan của các công ty gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt và sản xuất, đồng thời bồi lấp mương tưới tiêu, việc lập thủ tục đề nghị cấp giấy quyền sử dụng đất, việc đóng góp tiền, vật lực của dân để xây dựng giao thông nông thôn, thu chi ngân sách và các nguồn quỹ đóng góp của dân, giám sát việc bình xét hộ đói nghèo năm 2009-2010...
Qua giám sát, phát hiện kiến nghị cho UBND và các ngành hữu quan đã kiểm tra, xử lý, giải quyết được nhiều vụ việc, tạo được niềm tin, giảm khiếu nại đông người, điển hình các vụ việc như: Chi trả tiền hỗ trợ xây dựng nhà văn hoá thôn, Công ty Quốc tế đá Thái Bình đền bù thiệt hại 121 nhà dân ở thôn Hoà Vân, số tiền là 39.000.000đ; xử lý phạt hành chính 2.000.000 đồng về việc xây dựng nhà trái phép; buộc 02 công ty khai thác quặng Titan đền bù cho nhân dân là 21.000.000đ để khắc phục ô nhiễm nước sinh hoạt; giải quyết tranh chấp cây cối, thu hồi lại cho người bị hại 350.000đ ....

Ban TTND xã giám sát việc xây dựng các công trình “Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ” như xây dựng đường giao thông nông thôn, Nhà văn hoá thôn An Thiện, Đông Yên, Hoà Vân...cũng như các công trình phúc lợi phục vụ dân sinh, giám sát cơ chế hành chính liên thông “một cửa”. Giám sát việc thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND và UBND xã, giám sát việc chuyển tải các chủ trương, chính sách của Đảng, Nghị quyết HĐND xuống dân. Nhìn chung, cán bộ từ xã đến thôn luôn giữ mối quan hệ mật thiết với nhân dân, luôn phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tạo được sự đồng thuận trong việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, mà cụ thể  việc lấy phiếu tín nhiệm vừa qua các đồng chí Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, UBND xã đều đạt 98-100% phiếu tín nhiệm. Tuy nhiên gần đây do áp lực khối lượng công việc nhiều nên việc chuyển tải những chủ trương của Đảng, Nghị quyết của HĐND, các chương trình phát triển kinh tế xã hội khác đến nhân dân có lúc chưa kịp thời. Mặt khác số lượng nhân dân tham gia trong các buổi hội họp còn thấp.

Hai năm qua, tổng số đơn thư khiếu nại của công dân, UBND xã đã thụ lý 57 đơn, trong đó Ban TTND chuyển sang 04 đơn. Có 56 đơn thư khiếu nại đúng, khiếu nại không đúng 01 đơn, UBND xã đã thụ lý giải quyết 57 đơn đạt 100%. Số đơn thư khiếu nại đúng chiếm tỷ lệ cao, nhờ đó UBND và các cơ quan liên quan xử lý giải quyết kịp thời, đúng luật không có tình trạng dây dưa, kéo dài quá thời hạn quy định.

 Ngoài công tác giám sát, Ban TTND xã còn tham gia công tác hoà giải. Hầu hết 9/9 thôn đều có tổ hoà giải, ban hoà giải ở xã đã xây dựng được quy chế phối hợp trong công tác hoà giải, Ban Thanh tra nhân dân phối hợp cùng UBND xã tổ chức hoà giải 45 vụ, hoà giải thành 43 vụ, chưa hoàn thành tiếp tục thụ lý hồ sơ giải quyết 02 vụ. Điển hình các vụ việc hoà giải thành: tranh chấp lối đi của hộ dân ở thôn Long Bình; tranh chấp đất vườn giữa các hộ dân ở thôn Hoà Vân; tranh chấp cây lâm nghiệp giữa các hộ dân ở thôn Hoà Mỹ; về vợ chồng mâu thuẫn xin ly hôn ở Định Phước...Nhờ đó mà hạn chế được việc khiếu nại đông người vượt cấp.

Với tinh thần trách nhiệm, Ban TTND kiêm GSĐTCĐ xã Tam Nghĩa đã duy trì tốt việc tổ chức và phân công từng thành viên phụ trách hoạt động theo địa bàn dân cư. Được tập huấn công tác giám sát nên khắc phục được tình trạng bị động, lúng túng, hiệu quả giám sát được nâng lên. Đồng thời, được sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng; sự phối hợp, quan tâm tạo điều kiện của HĐND, UBND; Ban Thường Trực UBMT TQVN xã luôn hướng dẫn đôn đốc và Ban Công tác Mặt trận thôn thường xuyên giữ mối liên hệ. Hoạt động của Ban TTND kiêm GSĐTCĐ bám sát được chương trình, nhiệm vụ trọng tâm của xã như xây dựng cơ sở hạ tầng, áp giá đền bù, giải phóng mặt bằng ..., thường xuyên giao ban phản ảnh tình hình kịp thời hạn chế khiếu kiện và không phát sinh điểm nóng.
Tuy nhiên, một số thành viên Ban Thanh tra nhân dân ít bám sát chương trình hoạt động nên có lúc nắm bắt, phản ảnh thông tin khi vụ việc xảy ra chưa kịp thời; ít vận động được sự hợp tác của nhân dân nên số nguồn tin do nhân dân cung cấp còn ít. Một số thành viên Ban TTND vì điều kiện kinh tế khó khăn, nên ít tham gia công tác giao ban, trực báo, định kỳ, đột xuất, nội dung báo cáo còn chung chung chưa đảm bảo yêu cầu. Chưa xây dựng quy chế phối hợp giữa Thanh tra nhân dân với Ban công tác Mặt trận, nên có lúc, có nơi một số Trưởng ban công tác Mặt trận chưa thực sự coi TTND là đại diện cho mình để đôn đốc, hướng dẫn, vì thế hoạt động giám sát của Thanh tra nhân dân còn hạn chế.

Tiếp tục thực hiện Nghị quyết của Đảng, chính quyền, MTTQVN đều hướng về cơ sở nhằm tạo cho cơ sở phát triển trên các mặt đời sống xã hội, Ban TTND nhiệm kỳ (2009 - 2011) tiếp tục phát huy vai trò trong hoạt động giám sát, đồng thời phối hợp các tổ chức thành viên của Mặt trận và vận động nhân dân hợp tác trong việc hoạt động giám sát. Xây dựng chương trình hoạt động giám sát gắn với nhiệm vụ do HĐND, UBND xã đề ra và chủ trương chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước, tập trung giám sát những nhiệm vụ trọng tâm của địa phương. Chú trọng đến việc áp giá đền bù, tái định cư, giải phóng mặt bằng, xây dựng cơ bản, quản lý đất đai, tài chính, tài sản công, thực hiện tốt việc lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND và UBND, bầu cử trưởng thôn, bầu cử HĐND 3 cấp, giám sát cán bộ công chức nhằm xây dựng chính quyền trong sạch vững mạnh. Tăng cường công tác giám sát giải quyết các đơn thư khiếu nại tố cáo của UBND, chú ý những vụ việc kéo dài, tồn đọng, tham gia tốt công tác hoà giải ở cơ sở, hạn chế đơn thư khiếu nại tố cáo phát sinh vượt cấp. Phối hợp với UBND tiếp tục tuyên truyền Pháp lệnh dân chủ cơ sở nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong việc thực hiện giám sát. Hằng quý đánh giá việc thực hiện quy chế phối hợp giữa Thanh tra nhân dân và UBND. Nâng cao chất lượng hoạt động, đi vào nề nếp để làm tốt thông tin hai chiều, thực hiện sơ kết, tổng kết, giao ban báo cáo định kỳ quý, 6 tháng, năm cho UBMT các cấp đúng thời gian quy định.

Đỗ Thị Sen