Chân má phải lội xuống bùn dặm lúa ngoài đồng. Khi chăn trâu, bàn chân kia phải lội dọc mương cắt từng bụi môn nước, thứ môn mọc hoang, mủ dính vào tay ngứa không tưởng. Má cắt, má bó, tối lại chong đèn ngồi xắt bỏ vào nồi cám heo. Mùa đậu, đôi bàn chân ấy lại đứng trụ giữa nà cát nắng phỏng của miền Trung cuốc cỏ, nhổ đậu. Hết ruộng, hết mương, hết nà má lại lên rẫy. Con đường rẫy dốc đá cùng đất sét trơn trượt, từng ngón chân gắng gượng bám vào đất để khỏi phải té. Ngón chân khum khum, choãi ra, má bảo là bàn chân Giao Chỉ. Con nào biết đó là bàn chân mang tâm thức nguồn cội.
Bụi đất, bùn lầy làm cho từng móng chân dày cứng, đen mốc. Con đưa chân mình lại sát chân má. Bảo rằng má ở dơ. Chân như thế cô lấy thước đánh sưng chân. Má cười. Con lại nghịch săm soi gót chân má. Lạ kì. Gót chân má nứt nẻ từng đường. Cái gót chân chai sần. Da gót chân cứng lắm. Con lấy tay véo vào, má vẫn không cảm giác. Từng vết nứt như rãnh sâu vào da. Những đường nứt nẻ đen đúa. Mùa mưa, má lội ruộng, dầm hằng ngày trong nước làm cho gót chân sưng lên. Tối về khi nấu nồi cám heo dưới bếp, má hơ chân vào sát bếp lửa rồi gãi lấy gãi để. Nhưng gãi làm sao cho hết ngứa. Tối đến, chân đau má không ngủ được. Má trở mình dậy sọ sẹ lấy trắp dầu cù là sao vàng xoa vào những chỗ ngứa, đau nhức. Con quen với tiếng gãi sột soạt hằng đêm. Thỉnh thoảng thấy má ngâm nước ấm. Đôi khi má nấu nước chè đậm, nước lá chuối chát, lá gai đa đa hay lá khế để ngâm cho đỡ ngứa. Họa lắm mới có một bữa ngâm nước muối. Nhà mình nghèo muối đôi khi còn thiếu để ăn. Và như thế đôi chân nước ăn đó cứ theo má. Những móng chân đen dày, với gót chân sần chai, nứt nẻ đó đã ám ảnh trong con. Và như thế tiếng gãi sột soạt đó cứ theo vào những giấc ngủ của con qua tuổi thơ dài.
Anh chị bước chân xuống phố, má lò dò ra tận ngõ trong sớm sương còn nhập nhoạng để tiễn con. Rồi con cũng bước chân xuống phố trong một sớm thu đầy hơi sương lạnh, má cũng ra tận đầu con dốc. Đôi bàn chân ấy sọ sẹ quay về trong tiếng gà giục sớm mai. Những năm tháng tha hương học tập, làm việc, thỉnh thoảng có đôi lần về quê, rồi vội vội, vã vã ra đi, con như quên dần đôi bàn chân chai sạm, nước ăn của má. Con đâu biết rằng những ngày con dạo bước nơi quảng trường, trên giảng đường, hay trong quán cà phê máy lạnh thì đôi bàn chân má vẫn phải lên rẫy, phải ra đồi, phải lội ruộng, phải gánh gồng những mưu sinh cho gia đình.
Để một ngày, tình cờ sáng ra rửa mặt, bàn tay chà lên mặt và phát hiện trên tay mình có vết chai. Tự nhiên những vết chai trên bàn chân má lại hiện về, nỗi niềm xưa cũ lùi dần vào kí ức bất chợt sống lại nguyên vẹn. Những ngón chân xương xương, choãi ra; những cái móng chân đen đen với đầu móng chân cong lên; những vết nứt dưới gót chân thành rãnh sâu chai sạm. Từng vết nứt như từng vết cứa trong tâm hồn một rãnh sâu khôn tả. Má ơi! Đôi bàn chân má, đôi bàn chân phong sương với con mãi là niềm kiêu hãnh.
